Na enkele hoopvolle berichten in oktober van verschillende grote farmaceutische bedrijven dat het corona vaccin in de maak was, worden nu (eind december ‘20) de eerste vaccins wereldwijd reeds geplaatst.
Onlosmakelijk hiermee verbonden stelt zich natuurlijk de vraag naar de aansprakelijkheid van de producent voor eventuele nevenwerkingen van het vaccin die zich zouden kunnen manifesteren.
Gelet op de zeer korte tijdspanne waarin het vaccin diende ontwikkeld te worden, is dit zeker een terechte vraag.
Enkele producenten zouden ook gevraagd hebben om een vrijstelling van hun aansprakelijkheid voor schadelijke nevenwerkingen, gelet op de uitzonderlijke omstandigheden.
De Europese Commissie liet echter al weten dat zij zich hier niet in kunnen vinden.
Zulke aansprakelijkheidsbevrijding is immers in strijd met de Europese richtlijn productaansprakelijkheid (RPA).
De RPA die in België omgezet werd in de wet van 25 februari 1991 kan ingeroepen worden in geval van een “productongeval”. De richtlijn bepaalt dat de producent aansprakelijk is voor de schade die veroorzaakt wordt door een gebrek in zijn product. Het betreft een “foutloze aansprakelijkheid”, d.w.z. dat de producent aansprakelijk is van zodra er zich een gebrek manifesteert in zijn “product” zonder dat er daarom sprake moet zijn van een fout in hoofde van de producent.
De RPA verbiedt bovendien dat de producent zich van zijn aansprakelijkheid (gedeeltelijk) zou exonereren bij overeenkomst. Van belang hierbij is dat dit exoneratieverbod enkel geldt ten aanzien van het slachtoffer. Contractuele regelingen tussen de verschillende schakels in de productie -en distributieketen zijn wel toegelaten. Te denken valt bijvoorbeeld aan de relatie van producent en het land dat het vaccin aankoopt.
Bovendien is het ook van belang te weten dat “een gebrekkig product” steeds beoordeeld wordt op het moment dat het product in omloop werd gebracht. Meer in het bijzonder wordt er getoetst of op dat moment, gelet op de toenmalige stand van de wetenschap de producent al dan niet in de onmogelijkheid verkeerde om het bestaan van het gebrek op te sporen. Gelet op de zeer specifieke omstandigheden waarin het vaccin diende ontwikkeld te worden, te weten een globale pandemie en hoge tijdsdruk, kan verwacht worden dat deze factoren een verzachtende rol zullen spelen bij de beoordeling van een eventuele productaansprakelijkheid.
