De exceptio non adimpleti contractus / exceptie van niet-nakoming (hierna ENAC) is een uitzondering op het verbod van eigenrichting.
Deze exceptie geldt alleen in wederkerige contracten en geldt van rechtswege door de onderlinge afhankelijkheid van de wederzijdse verbintenissen. De exceptie is een verweermiddel tegen de tegenpartij, wanneer die uitvoering in natura, schadevergoeding of ontbinding vraagt.
De wettelijke basis van de ENAC is art. 1184 B.W.
Art. 1184 B.W. vermeldt immers:
Art. 1184. In wederkerige contracten is de ontbindende voorwaarde altijd stilzwijgend begrepen, voor het geval dat een van beide partijen haar verbintenis niet nakomt.
In dit geval is het contract niet van rechtswege ontbonden. De partij jegens wie de verbintenis niet is uitgevoerd, heeft de keus om ofwel de andere partij te noodzaken de overeenkomst uit te voeren, wanneer de uitvoering mogelijk is, ofwel de ontbinding van de overeenkomst te vorderen, met schadevergoeding.
De ontbinding moet in rechte gevorderd worden, en aan de verweerder kan, naar gelang van de omstandigheden, uitstel worden verleend.
Exceptio non adempleti contractus (hierna ENAC) is een algemeen rechtsbeginsel met volgende toepassingsvoorwaarden:
- Er moet een voldoende samenhang bestaan tussen de opgeschorte verbintenis en de verbintenis waarvan de niet-nakoming wordt aangevoerd;
- De wederpartij pleegt een haar toerekenbare wanprestatie;
- De ENAC brengt slechts het opschorten van de eigen verbintenis teweeg en mag dus niet tot gevolg hebben dat de uitvoering van de eigen verbintenis definitief onmogelijk wordt;
- De ENAC moet te goeder trouw worden opgeworpen.