Wanneer een overheid een vergunningsaanvraag beoordeelt, is ze wettelijk verplicht om ervoor te zorgen dat de vergunning geen vermijdbare schade aan de natuur veroorzaakt. Hiermee wordt de schade bedoeld die kan worden vermeden door de activiteit op een andere wijze uit te oefenen (bv. met andere materialen, op een andere plaats). Uit de bestreden beslissing moet blijken dat de overheid deze zorgplicht is nagekomen. Zo moet de overheid duidelijk de redenen vermelden waarop ze haar oordeel steunt, zodat de belanghebbende de beslissing met kennis van zaken kan aanvechten. Deze verplichting geldt bij elke vergunningsbeoordeling, ongeacht het voorwerp van de aanvraag of de planologische bestemming van het gebied.
In een arrest van 30 november 2023, waarin ons kantoor een milieuvereniging succesvol bijstond, legt de Raad voor Vergunningsbetwistingen de overheid sterke voorwaarden op om aan de natuurtoets te voldoen. In deze concrete zaak, die hoofdzakelijk een ontbossing inhield, bestond de natuurtoets grotendeels uit een samenvatting van het advies van agentschap natuur en bos. De Raad oordeelde dat de betrokken overheid hiermee sterk tekort schoot in haar zorgplicht.
De Raad stelt daarentegen zeer duidelijk dat een degelijke natuurtoets drie oefeningen inhoudt.
Ten eerste moet de overheid nagaan welke schade wordt veroorzaakt door het aangevraagde project. Ten tweede moet de overheid nagaan welke schade vermijdbaar is, en welke schade onvermijdbaar is. Ten derde moet uit de bestreden beslissing of uit de dossierstukken blijken dat de overheid dit onderzoek uitvoerde. De overheid neemt vervolgens een risico wanneer ze deze afweging niet duidelijk vermeldt in haar beslissing. Pas wanneer deze drie elementen aanwezig zijn, voldoet de overheid aan haar zorgplicht.
Naast bovenstaande voorwaarden kan de beroepsindiener de derde stap echter intensiveren tijdens de administratieve procedure. Indien de beroepsindiener de overheid in het beroepschrift wijst op de aanwezige natuurwaarde (bv. een bos of een natuurpark in de onmiddellijke omgeving) moet de overheid zich houden aan de verscherpte motiveringsplicht. Deze verplichting houdt in dat de overheid een bijzondere aandacht moet besteden aan de opmerkingen of bezwaren die geuit zijn in de administratieve procedure, en vervolgens, specifiek moet motiveren waarom een project geen vermijdbare schade aan de natuur zal veroorzaken.
Kortom, het arrest van 30 november 2023 zet duidelijk de puntjes op de i voor de natuurtoets. De overheid heeft een verregaande actieve plicht om na te gaan dat vermijdbare schade ook effectief vermeden wordt. Gecombineerd met de verstrengde motiveringsplicht, moet de overheid uiterst nauwkeurig te werk gaan en antwoorden op de concrete bezwaren omtrent de aanwezige natuurwaarde. Door louter te verwijzen naar wetgeving en adviezen, schiet de overheid dan ook duidelijk tekort.
Hebt u vragen over een vergunningsprocedure, of wilt u zelf beroep indienen tegen een omgevingsvergunning? Aarzel niet om ons steeds vrijblijvend te contacteren op het nummer 016/30 14 40 of per e-mail op info@advocaten-leuven.be.
