Soms hoor je wel eens dat advocaten niet nodig zijn bij een bemiddeling, meer nog dat je advocaten zelfs best kan vermijden want zij zorgen ervoor dat alles nog ingewikkelder wordt. Niet alleen is deze redenering hopeloos verouderd, ze is ook gewoon niet juist.
Om dit duidelijker te maken, kunnen we even de rol van de advocaat bij bemiddeling en bij een gerechtelijke procedure bekijken.
In een klassiek proces voor de rechtbank heb je drie rollen. Er is de rol van partij (minstens twee want anders heb je geen conflict), er is de rol van de rechter en er is de rol van de advocaat.
Iedereen weet wat de advocaat in deze setting doet: de advocaat verdedigt het belang van één partij en legt dit voor aan de rechtbank via besluiten (schriftelijk) en tijdens de pleidooien (mondeling). De partij spreekt dus niet zelf maar via zijn advocaat. De advocaat is uitermate geschikt voor die taak. Hij heeft een specifieke opleiding genoten waardoor hij in staat is om het verhaal van de partij (zijn cliënt) te vertalen in juridische bewoordingen. De advocaat kent het recht, kent de procedure en spreekt dezelfde juridische taal als de rechter. Daarbij komt dan nog de deontologie van de advocaat die maakt dat de relatie tussen de advocaat en de cliënt en tussen de advocaten onderling aan bijzondere regels onderworpen is. We denken bv. aan het beroepsgeheim als een eenvoudig maar meteen ook heel belangrijk voorbeeld.
Wat is de rol van de rechter in deze setting? Hij of zij luistert naar wat de advocaten vertellen in hun pleidooien, leest wat er in de besluiten staat, kijkt de documenten na die worden bijgebracht en neemt dan een beslissing. De rechter is hierbij gebonden door wat de wet en de procedure toelaat. De rechter zit met andere woorden in een keurslijf en kan niet zomaar om het even wat beslissen.
Belangrijk hierbij is dat de beslissing van de rechter aan de partijen (en hun advocaten) opgedrongen wordt. De beslissing word je namelijk opgestuurd in een vonnis, zonder verdere uitleg.
Bevalt de beslissing niet, dan kan je kan wel hoger beroep aantekenen, maar dit is eigenlijk gewoon een tweede keer hetzelfde.
Bij bemiddeling heb je ook drie rollen Er zijn opnieuw (minstens) twee partijen, er is de bemiddelaar (in plaats van de rechter) en er is de advocaat.
Een eerste belangrijk verschil is dat bij bemiddeling de partijen zelf spreken. Ze worden veel meer dan in een klassiek proces voor de rechtbank geacht om zelf het woord te voeren, om zelf uit te leggen wat hun standpunt is, wat ze belangrijk vinden, om zo opties aan te geven, die tot oplossingen en dus tot een bemiddelingsakkoord kunnen leiden. Partijen hebben zelf de touwtjes in handen en gaan door middel van onderhandeling pogen een minnelijk akkoord te bereiken.
De taak van de bemiddelaar bestaat er helemaal niet in om een beslissing op te dringen zoals een rechter dit wel doet. Integendeel, elders in dit nummer wordt uitgelegd dat de bemiddelaar onafhankelijk, onpartijdig en neutraal moet zijn. De bemiddelaar zal dus geen oplossing opleggen, al dan niet in overeenstemming met de wet en zal de partij ook niet waarschuwen indien deze een (juridische) kans laat liggen.
De bemiddelaar zit immers niet in het keurslijf van de wet. Hij moet een akkoord faciliteren waar de partijen zich kunnen in vinden.
Hierbij moet wel een belangrijke nuance gemaakt worden: de bemiddelaar moet erover waken dat de partijen wel bewust een akkoord aangaan, hetgeen in de vakterminologie een akkoord met “informed consent” wordt genoemd. Indien een bemiddelaar meent dat een partij een bepaald akkoord wil sluiten dat tegen de openbare orde ingaat of waarbij hij afstand doet van bepaalde rechten, zonder het te beseffen, zal de bemiddelaar het akkoord niet ondertekenen De bemiddeling is daardoor natuurlijk meteen mislukt en dus nutteloos gebleken.
En wat dan met de advocaat? Het is niet omdat de partijen bij bemiddeling zelf spreken dat een advocaat niet nodig is. De advocaat is er precies om ervoor te zorgen dat de partij weet welke de rechten zijn waar ze in het kader van een procedure beroep zou kunnen op doen. Indien een partij dus “informed” afstand doet van een bepaald recht omdat dit kan in het totaalakkoord dat wordt gesloten, dan stelt zich geen probleem. De advocaat waakt er dus over dat de cliënt weet wat het akkoord echt inhoudt. Dit is essentieel zowel om tot een akkoord te komen, als om ervoor te zorgen dat het akkoord standhoudt
De rol van de advocaat bij bemiddeling gaat nog verder. Ook bemiddeling is immers een specifieke procedure die verloopt volgens de regels beschreven in het Gerechtelijk Wetboek. De advocaat staat zijn cliënt bij tijdens het opstellen van het bemiddelingsprotocol en het bemiddelingsakkoord. De advocaat staat zijn cliënt bij om de bemiddelingsgesprekken voor te bereiden, hij zorgt ervoor dat tijdens de gesprekken het einddoel niet uit het oog wordt verloren (bemiddelingsgesprekken kunnen al eens emotioneel worden), … kortom de advocaat verdedigt het belang van zijn cliënt net zoals bij een procedure voor de rechtbank, maar dan wel vanuit een andere invalshoek.
Waarom zou een advocaat dit doen?
In eerste instantie natuurlijk omdat de advocaat daardoor de belangen van zijn cliënt dient. In tweede instantie ook omdat het sinds de wet van 18 juni 2018 gewoon werd ingeschreven in art. 444 Gerechtelijk Wetboek als de taak van een advocaat, nl.
“…Zij (de advocaten) informeren de rechtszoekende over de mogelijkheid tot bemiddeling, verzoening en elke andere vorm van minnelijke oplossing van geschillen. Indien zij van mening zijn dat een minnelijke oplossing van het geschil overwogen kan worden, trachten zij die in de mate van het mogelijke te bevorderen…”
Voor bemiddeling doe je uiteraard best beroep op een erkend bemiddelaar, zoals die zijn opgenomen op de lijst van erkende bemiddelaars gepubliceerd door de Federale Bemiddelingscommissie. Om je tijdens bemiddeling te laten bijstaan door een advocaat doe je eveneens best beroep op een advocaat die vertrouwd is met de bemiddelingsprocedure en dus de opleiding heeft gevolgd.
Al die kwaliteiten komen dan ook samen in de “advocaat erkend bemiddelaar” en dit zowel om de bemiddelingsprocedure te leiden als wanneer je op zoek bent naar een advocaat om je bij te staan tijdens een bemiddelingsprocedure.
Kortom : de advocaat erkend bemiddelaar: onmisbaar bij bemiddeling.
Deze tekst verscheen in het halfjaarlijks magazine van Avolink.
U kan het magazine downloaden.
